1 Η πιθανότητα ως μέτρο βεβαιότητας

Ποιος ο λόγος να φοράμε κράνος, στη μηχανή; Μπορεί να πεθάνεις από οποιαδήποτε αιτια. Μπορεί π.χ. να περπατάς και να σου πέσει ένας τοίχος στο κεφάλι.

Πώς κρίνετε την παραπάνω τοποθέτηση; Από μία άποψη δεν φαίνεται να λέει κάτι αναληθές. Όντως μπορεί να περπατάω στο πεζοδρόμιο, να πέσει ένας τοίχος πάνω μου και να σκοτωθώ. Όντως μιλάμε για δύο ρεαλιστικές περιπτώσεις που μπορεί να μας συμβούν. Κάτι όμως δεν μας «κάθεται» καλά. Η γυναίκα αυτή δεν μας πείθει με αυτόν τον τρόπο να μη φοράμε κράνος. Τι είναι αυτό που δεν μας καλύπτει;

Αυτό που δεν μας καλύπτει είναι το ότι το ένα τραγικό γεγονός είναι περισσότερο αναμενόμενο από το άλλο. Πιο συχνά παθαίνει κάποιος ατύχημα, απ’ ότι του πέφτει ένας τοίχος στο κεφάλι. Ως εκ τούτου είναι πιο πιθανό να σκοτωθεί μη φορώντας κράνος στη μηχανή, παρά περπατώντας αμέριμνος στο πεζοδρόμιο. Για την ακρίβεια, η δεύτερη περίπτωση σχεδόν δεν αναμένεται να συμβεί, οπότε και δεν λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν, ώστε να κλειστούμε σπίτια μας ή να λαμβάνουμε άλλου είδους προφυλάξεις.

Εδώ πλέον θα ξεφύγουμε από την συγκριτική αντιμετώπιση της πιθανότητας (το τάδε είναι πιθανότερο από το δείνα) και θα προχωρήσουμε στην ποσοτικοποίησή της. Στο εξής, η πιθανότητα ενός ενδεχομένου θα είναι ένας αριθμός μεταξύ του 0 και του 1 (μεταξύ του 0% και του 100%, αν προτιμάτε), με το 0 να αντιστοιχεί στο εντελώς απίθανο ενδεχόμενο (όταν είμαστε 0% σίγουροι) και το 1 στην εντελώς βέβαιη περίπτωση (όταν είμαστε 100% σίγουροι). Ας το δούμε και με κάποια παραδείγματα!

  • Πόσο τοις εκατό πιθανό θεωρείς το ενδεχόμενο να μπει στο σπίτι σου ένα λιοντάρι; Όταν η πιθανότητα είναι 0 (0%), τότε το ενδεχόμενο είναι εντελώς απίθανο να συμβεί.

  • Πόσο τοις εκατό πιθανό θεωρείς το ενδεχόμενο να χορεύεις στη βροχή με κλειστή ομπρέλα και να γίνεις μούσκεμα; Όταν η πιθανότητα είναι 1 (100%), τότε το ενδεχόμενο σίγουρα θα συμβεί.

  • Πόσο τοις εκατό πιθανό θεωρείς το πρώτο σου παιδί να είναι κορίτσι; Όταν η πιθανότητα είναι 0,5 (50%), τότε είμαστε εντελώς αβέβαιοι περί του αν θα συμβεί ή όχι.

  • Πόσο τοις εκατό πιθανό θεωρείς το ενδεχόμενο να μην θέλει κάποιος να φάει μια φρέσκια τούρτα σοκολάτα; Όταν η πιθανότητα είναι πιο κοντά στο 0, τότε συγκλίνουμε περισσότερο στο ότι το ενδεχόμενο δεν θα συμβεί. Όχι όμως με βεβαιότητα.

  • Πόσο τοις εκατό πιθανό θεωρείς το ενδεχόμενο να κυκλοφορείς με μαγιό στο χιόνι και να αρρωστήσεις; Όταν η πιθανότητα είναι πιο κοντά στο 1, τότε συγκλίνουμε περισσότερο στο ότι το ενδεχόμενο θα συμβεί. Όχι όμως με βεβαιότητα.

Τώρα που πιάσαμε το νόημα, μπορούμε να εμβαθύνουμε λιγάκι!

2 Η πιθανότητα ως σχετική συχνότητα

3 Κλασσικός ορισμός πιθανότητας